شیخ معروف نودهیشیخ معروف نودهی از رجال مشهور خاندان برزنجی و از مشایخ بزرگ طریقه قادریه در کردستان عراق، به شمار می‌آید. زیارتگاه شیخ معروف، روی تپه‌ای در حومه شهر سلیمانیه در کشور عراق قرار دارد و شامل مسجد کوچکی است که پیرامون آن را قبرستان وسیعی، فراگرفته است. ۱ - مشخصاتشیخ معروف نودهی از شیوخ نامور برزنجی شیخ معروف نودهی است که در ۱۱۶۶ [۱]
سیسیل جی ادموندز، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۸۲ـ۸۳، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران ۱۳۶۷ ش.
در قریه نودی سلیمانیه یا «شارباژیر» (شهر بازار) کردستان زاده شد. [۲]
بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، ج۱، ص۳۴۷ـ۳۴۸، تهران ۱۳۶۴ـ۱۳۷۱ ش.
[۳]
مدرس، عبدالکریم، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۴۳۰، ترجمه احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۴]
توکلی، محمد رئوف، تاریخ تصوف در کردستان، ج۱، ص۱۴۰، (بی جا، بی تا).
۲ - تحصیلاتشیخ معروف تحصیلات خود را در مدرسه غزائیه «قَهْلاچُوالان» (قلاچوالان) آغاز کرد، اما با کشته شدن امیر سلیمان، حاکم آن ناحیه، ناچار به مدرسه ملا محمد شهیریه در هزار میرْد رفت، و در محضر علامه ابن‌الحاج، علوم فقه و اصول و کلام را فرا گرفت و پس از آمدن ملا عبدالله بتیوشی به این منطقه (۱۱۸۰)، نزد او ادبیات و شعر عرب آموخت، [۵]
مدرس، عبدالکریم، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۴۳۱ـ۴۳۴، ترجمه احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۶]
بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، ج۱، ص۳۴۸، تهران ۱۳۶۴ـ۱۳۷۱ ش.
سپس در محضر شیوخ قادریه، از جمله شیخ شیخ علی قُطْنی برزنجی دول په مویی، به سیر و سلوک پرداخت و به کمال رسید. [۷]
بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، ج۱، ص۳۴۸، تهران ۱۳۶۴ـ۱۳۷۱ ش.
[۸]
توکلی، محمد رئوف، تاریخ تصوف در کردستان، (بی جا، بی تا).
پس از آن به قه لاچوالان بازگشت و مدرس آن شهر شد. با بنای شهر سلیمانیه در ۱۲۰۰، مرکز امارت از قه لاچوالان به سلیمانیه منتقل شد و شیخ معروف در جامع کبیر آن شهر مدرس و عهده‌دار کتاب‌خانه شد. [۹]
مدرس، عبدالکریم، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۴۳۳، ترجمه احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
۳ - قدرت گرفتنبا انتقال مرکز امارات به سلیمانیه، سرپرستی طریقه قادریه و نقشبندیه به ترتیب با شیخ معروف و مولانا خالد در سلیمانیه بود. اما در پی اختلاف میان آن دو، مولانا خالد به بغداد و سپس شام هجرت کرد [۱۰]
زکی، محمد امین، تاریخ السلیمانیه، ج۱، ص۲۱۸، ترجمه جمیل احمد روزبیانی، بغداد ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
[۱۱]
سیسیل جی ادموندز، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۸۴ـ۸۵، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران ۱۳۶۷ ش.
و زمینه قدرت گرفتن شیخ معروف فراهم آمد.از آن پس، سلیمانیه مرکز طریقت قادریه و شهرزور مرکز طریقت نقشبندیه شد. [۱۲]
زکی، محمد امین، تاریخ السلیمانیه، ج۱، ص۲۱۹، ترجمه جمیل احمد روزبیانی، بغداد ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
۴ - شاگردان و آثارشیخ معروف، شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد و بیش از چهل اثر در فقه، اصول، تصوف، ادبیات و شعر نگاشت. [۱۳]
زکی، محمد امین، تاریخ السلیمانیه، ج۱، ص۲۱۹ـ۲۲۲، ترجمه جمیل احمد روزبیانی، بغداد ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
[۱۴]
مدرس، عبدالکریم، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۴۳۴ـ۴۴۱، ترجمه احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
۵ - درگذشتشیخ معروف در ۱۲۵۲ [۱۵]
سیسیل جی ادموندز، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۸۳، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران ۱۳۶۷ ش.
یا ۱۲۵۴ [۱۶]
مدرس، عبدالکریم، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۴۳۴، ترجمه احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
درگذشت و در مقبره‌ای که به نام او معروف است مدفون شد. [۱۷]
زکی، محمد امین، تاریخ السلیمانیه، ج۱، ص۲۲۳، ترجمه جمیل احمد روزبیانی، بغداد ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
۶ - مزارزیارتگاه او، روی تپه‌ای در حومه سلیمانیه قرار دارد و شامل مسجد کوچکی است که پیرامون آن را قبرستان وسیعی، فراگرفته است. [۱۸]
عامری، ثامر عبدالحسن، المراقد والمزارات فی العراق، ص۶۳.
قبرستانی که زیارتگاه شیخ معروف در آن قرار دارد، به نام «گردی سیوان» شناخته می‌شود و تعدادی از مشاهیر متاخر کرد نیز در آن، به خاک سپرده شده‌اند که از آن جمله، می‌توان به ماه‌شرف خانم، دختر ابوالحسن بیگ قادری، معروف به «مستوره اردلان»، شاعره ایرانی کُرد تبار، اشاره کرد که در سال ۱۲۲۰ ه. ق، - ۱۸۰۴ م، در سنندج به دنیا آمد و در سال ۱۲۶۴ ه. ق، - ۱۸۴۷ م، در سلیمانیه از دنیا رفت. [۱۹]
على رامين و دیگران، دانشنامه دانش‌گستر، ج۱۵، ص۴۹۷.
۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سادات برزنجی»، شماره۹۴۷. زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «زیارتگاه شیخ معروف نودهی»، ج۲، ص۳۲۰. رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان برزنجی | زیارتگاههای استان سلیمانیه | مزار سادات برزنجی عراق | مزار مشایخ تصوف | نسب شناسی
|